Ulaştırma harcamaları, özellikle kamu harcamalarının yatırım harcamaları kalemi içerisinde son dönemlerde en büyük pay alan sektörü olarak karşımıza çıkıyor. Toplam Kamu Harcamaları içinde Ulaştırma Bakanlığının yatırım payı 2003 yılında %17 iken 2015 yılında yaklaşık %45’lere doğru artış gösteriyor. Günümüzde ise %35 civarında seyrediyor. Ulaştırma modları içerisinde en büyük pay kara yolu taşımacılığına ait olsa da konfor ve hız açısından hava yolu taşımacılığının son dönemlerde daha çok kullanıldığı görülüyor.

2000 ve sonrasında küreselleşme öncelikli olarak yeni hava yolu şirketlerinin ortaya çıkması, fiyatlarda arz kaynaklı düşüşe sebep oldu ve hava yolu taşımacılığının ön plana çıkmasını sağladı. İç hatlarda, hava yolu taşımacılığını ön plana çıkartan etken ulaştırmada sağladığı hız olurken dış hatlarda turizm kaynaklı gelişmeler talebin artmasını sağladı.

Ulaştırma Bakanlığının 2023 yılı hedeflerinde kara yolu ulaştırmasındaki büyük payın değiştirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Özellikle yurt içi taşıma faaliyetlerinde kara yolu ulaştırma payının yolcu taşımacılığında %70, yük taşımacılığında ise %60 seviyesine düşürülmesi hedefleniyor. Bu sayede hava alanlarının mevcut kapasitesinin geliştirilmesi ve kullanım oranının arttırılması planlanıyor. Çünkü hava yolu ulaşımının gelişmesi transit yerlere kurulacak olan havalimanlarına ve bu havalimanlarının gelişmişlik düzeylerine bağlı. Dünyadaki örneklerine bakıldığında transit geçişi olan havalimanlarının ekonomiye katkısının büyük olduğu görülüyor. Bu anlamda, Yeni İpek Yolu projesi kapsamında çalışmaları devem eden Üçüncü İstanbul Havalimanı inşası önem teşkil ediyor.

**

Ulaştırma yatırımları uzun vadeli ve yüksek sabit maliyetler gerektiren yatırımlardan oluşur. Ayrıca hava yolu ulaştırması; yakıt ve uçaklardaki ithalata bağımlılıktan, döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan etkilenebilir. Bu sebeple sağlanacak olumsuz durumlar hava yolu taşımacılığını sekteye uğratabilir.

Ulaştırma yatırımları yüksek maliyetler gerektirmesine rağmen uzun dönemli olumlu etkilere sahiptir. Öncelikle kamu harcaması olması sebebiyle sosyal faydayı arttırması, buna ilave olarak da ekonomiyi ve birçok sektörü eş zamanlı etkilemesi uzun dönemde sağladığı faydayı gösterir. Buna örnek olarak; havalimanının uzun dönemde doğrudan 100 bin, yan sektörlerle birlikte 1,5 milyon kişiye yeni istihdam alanı yaratacağı öngörüsü gösterge olarak kabul edilebilir.

Proje alanı 76,5 milyon metrekare olan yeni havalimanı hem yük taşımacılığı hem de yolcu taşımacılığı için önem arz ediyor. Ayrıca havalimanının transit geçiş merkezi olarak kullanılacak olması, yük taşımacılığı ve uluslararası ticaret açısından oldukça önemli gelir kaynaklarının yaratılmasını sağlayacak.

Proje alanı içerisinde yer alacak olan Kargo şehri sayesinde de İstanbul uluslararası taşımacılığın yeni merkezi haline gelecek. Kargo şehri, lojistik sektöründe sıkça karşılaşılan sorunlardan biri olan elleçleme, gümrükleme ve geçiş işlemlerinin rahat, güvenli ve hızlı yapılabilmesi için çeşitli alanları yapısında barındırıyor. Bu yan alanlar dış ticaret işlemlerini kolaylaştırarak ihracat rakamlarını olumlu etkileyecek ve e-ticaret pazarının büyümesini sağlayacak.

**

Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Merkezi (EDAM), hazırlamış olduğu raporunda İstanbul Yeni Havalimanı 2025 yılında, doğrudan ve dolaylı olarak sağlayacağı istihdam miktarının 225 bin kişi olacağını, hane halkı gelirinin 4,4 milyar dolara ulaşacağını öngörüyor. Türkiye ekonomisine ise katkının yaklaşık milli gelirin %4,9 seviyesine çıkacağı tahmin ediliyor. Ayrıca yolcuların %69’unun dış hat, % 31’inin ise iç hatlarda seyahat etmesi beklenirken toplam yolcu kapasitesinin 120 milyon olması öngörülüyor.

Bu rakamlar değerlendirildiğinde ekonominin önemli lokomotif güçlerinden olan turizm sektörünün bu ekonomik gelişmelerden olumlu yönde etkileneceği sonucu çıkartılabilir. Özellikle yolcu taşımacılığı açısından değerlendirildiğinde yurt dışı uçuşları daha fazla arttırılmak isteniyor. Yük taşımacılığı açısından değerlendirildiğinde ise; Türkiye’nin ticaret yolları üzerinde yer alması ve bu ticareti sistemli bir havalimanı aracılığıyla yapması mevcut gelirini arttırma ve gelir kalemlerini geliştirme açısından önem arz ediyor.

 

havaalanı_istanbul